رشته مهندسی مکانیک
معرفی رشته مهندسی مکانیک
رشته مهندسی مکانیک بخشی از علم فیزیک است که از طریق کنکور ریاضی می توان در آن تحصیل کرد. این رشته با استفاده از مفاهیم پایه فیزیک و ریاضی به بررسی حرکت اجسام و نیروهای وارد بر آنها می پردازد و سعی دارد به طرحی نو در زمینه فن شناسی و صنعت برسد و در راه پیشرفت انسان قدم بردارد.
پس رشته مهندسی مکانیک، رشته پیاده کننده علم فیزیک است چون حرکت خودرو و عوامل موثر بر روی آن برعهده فیزیک است. اما چگونگی حرکت بر عهده مکانیک است.
هر جا که از مهندس مکانیک صحبت می‌شود افراد یاد فردی با دست های آلوده به بنزین می افتند و این به خاطر تفکر غلط و عدم شناخت این رشته می باشد. رشته مهندسی مکانیک هیچ ارتباطی با مکانیکی ماشین ندارد و دانشجویان این رشته با اصول طراحی و طرز کار اجزای مختلفی که در اتومبیل به کار می رود آشنا می شوند و خودرو تعمیر نمی کنند.
باید گفت که رشته مهندسی مکانیک یک بخش بسیار مهم از علم فیزیک است که از مفاهیم پایه ای علم فیزیک استفاده می کند و آنها را به کار می‌گیرد تا بتوانند به پیشرفت انسان کمک کند. شاید بتوان این رشته را یکی از جامع‌ترین رشته های مهندسی دانست که همه علوم و فنون را برای تولید، تبدیل و استفاده از انرژی و تبدیل حرکت آنها به کار گیرد. مهندسی مکانیک دارای گرایش‌های طراحی جامدات، حرارت و سیالات، ساخت و تولید و مهندسی دریا است .
گرایش‌های مقطع لیسانس:
همانطور که گفته شد رشته مهندسی مکانیک دارای سه گرایش «طراحی جامدات، حرارت و سیالات، ساخت و تولید» در مقطع لیسانس است که دانشگاه صنعتی شریف گرایش های دیگری هم دارد. به دنبال تفکیک رشته ها از یکدیگر، مهندسی شیمی و مواد نیز از مهندسی مکانیک جدا شد و مهندسی مکانیک به عنوان رشته مهندسی مکانیک عمومی معرفی شد. پیشرفت صنعت باعث شد نیاز صنایع به تخصص‌های مختلف موجب بوجود آمدن گرایش های این رشته شوند.
۱-گرایش مکانیک در طراحی جامدات:
گرایش مکانیک جامدات از زیر شاخه های اصلی مهندسی مکانیک است که در این رشته رفتار مواد جامد تحت اثر بارگذاری های خارجی مورد بررسی قرار می گیرد. بار گذاری خارجی که از آن ثابت شود می تواند نیروی مکانیکی، نیروی حرارتی و الکتریکی ترکیب اینها باشد. رفتار مواد با توجه به میزان بارگذاری میتواند متفاوت باشد به طور مثال اگر تغییر شکل ایجاد شود و این تغییر شکل بعد از اینکه نیروی خارجی برداشته می شود به حالت اول برگردد به این نوع تغییر شکل« الاستیک »می‌گویند ولی اگر تغییر شکل به حدی باشد که با اضافه کردن نیروها بیشتر شود اما با برداشتن آن به حالت اول بر نگردد به این تغییر شکل« پلاستیک »می گویند که روابط خاصی در رفتارهای متفاوت وجود دارد.
این گرایش در مقاطع بالاتر طراحی کاربردی نامیده می شود که هدف آن تربیت متخصصانی است که بتوانند در مراکز تولید و کارخانه ها اجزاء و مکانیزم ماشین آلات مختلف را طراحی کنند. درس های این رشته شامل دروس نظری، آزمایشگاهی، کارگاه و پروژه و کارآموزی است. فارغ التحصیلان این رشته پس از تحصیل می توانند در کارخانجاتی مثل خودروسازی، صنایع نفت، ذوب فلزات و صنایع غذایی و غیره مشغول به کار شوند و برای این دوره امکان ادامه تحصیل تا سطح کارشناسی ارشد و دکتری در داخل یا خارج از کشور وجود دارد.
۲-گرایش مکانیک در حرارت و سیالات:
رشته حرارت و سیالات که مربوط به گرایش های مهندسی مکانیک است به طراحی و محاسبه اجزا سیستم هایی که اساس کارشان تبدیل انرژی، انتقال حرارت و جرم است می پردازد. این افراد میتوانند در جاهائی که کارشان با این موارد است مشغول به کار شوند و در نهایت فارغ التحصیلان این دوره میتوانند به طراحی، محاسبه و سیستم ها در بخشهای مثل صنعت خودروسازی، حرارتی، آبی وغذایی به ایفای نقش بپردازند.
افرادی که در این رشته فارغ التحصیل می شوند می توانند در کارشناسی ارشد و دکترا هم در داخل و خارج کشور به تحصیل ادامه دهند. این افراد باید در درس ریاضی فیزیک بسیار قوی باشند و زبان انگلیسی آنها هم قوی باشد. درس‌های این رشته در زمینه حرارت و سیالات است و با توجه به اینکه تحصیلات دانشگاهی در زمینه مهندسی نیازمند علاقمندی افراد است باید این افراد ضمن داشتن علاقه ، درس های اساسی و پایه ی بخش مکانیک مثل ریاضی و فیزیک و شیمی و رسم فنی را هم تقویت کنند و هوش بالایی داشته باشند و همچنین روحیه تجزیه و تحلیل مسائل را هم داشته باشند و دارای انگیزه باشند و در صورت شکست روحیه خود را از دست ندهند.
۳-گرایش مکانیک در ساخت و تولید:
یکی از زیر شاخه های مهندسی مکانیک گرایش ساخت و تولید است. ساخت و تولید در مقطع کاردانی و کارشناسی در دو گرایش قالب سازی و ماشین ابزار فعالیت می‌کند که در مقاطع تحصیلی بالاتر به سه گرایش سیستمهای تولید صنعتی ،شکل دهی فلزات و مکاترونیک تقسیم می شود. هدف از این علم تربیت افرادی است که بتوانند با استفاده از تکنولوژی مربوط به ابزارسازی، ریخته گری، جوشکاری، فرم دادن فلزات، طرح کارگاه یا کارخانه های تولیدی آماده کار در زمینه ساخت و تولید ماشین آلات و صنایع (کشاورزی، نظامی، ماشین سازی، ابزارسازی، خودروسازی و … ) باشند.
افرادی که از این دوره فارغ التحصیل می شوند می توانند در صنعت های مختلف مثل ماشین سازی، ابزارسازی، خودروسازی، صنایع کشاورزی، صنایع هوایی و تسلیحاتی به ساخت و تولید ماشین آلات، طراحی کارگاه و یا کارخانه تولیدی بپردازند و نظارت و بهره برداری و اجرای صحیح طرح ها را عهده دار شوند.
افرادی که می خواهند در این رشته ادامه تحصیل دهند باید در درس ریاضی و فیزیک و مکانیک قوی باشد و دروس پایه آنها مثل استاتیک و مقاومت مصالح را مطالعه کرده باشند تا بتوانند دروسی مثل ارتعاشات دینامیک، دینامیک ماشین، ارتعاشات ماشین و ابزار و غیره را درک کنند. بازار کار این رشته خوب است.
۴-گرایش مهندسی دریا :
مهندسی دریایی و کشتی سازی یکی از گرایش های مهندسی مکانیک است که فقط در دانشگاه صنعتی شریف ارائه می شود. زیرا بقیه دانشگاهها مهندسی دریا را به عنوان یک رشته مستقل با سه عنوان گرایش مهندسی کشتی سازی مهندسی کشتی و دریانوردی ارائه می دهند، اما مهندسی دریا در دانشگاه صنعتی شریف بعنوان گرایش مهندسی مکانیک تدریس می شود.
مواردی که در مهندسی دریا به آن پرداخته می شود شامل طراحی بدنه، استحکام بدنه، سیستمهای پیشرانه (موتور گیربکس)، پایداری کشتی در مقابل امواج کناری و جانبی کشتی و طراحی مربوط به ناوبری (مسیریابی کشتی) است که این موارد در بقیه گرایش های مکانیک هم هست و مهندسی کشتی‌سازی این موارد را به صورت تخصصی در ارتباط با کشتی و سازه‌های دریایی مثل اسکله‌ها و سکوهای نفتی متحرک مطالعه می‌کند. پس می توان گفت یک مهندس دریا، مهندس مکانیکی است که در کاربردهای دریایی مشغول به کاراست.
درس‌های این رشته در طول تحصیل:
دروس مشترک در گرایش‌های مختلف مهندسی مکانیک:
- ریاضیات
- فیزیک عمومی
- شیمی عمومی
- برنامه‌نویسی کامپیوتر
- محاسبات عددی
- معادلات دیفرانسیل
- ریاضی مهندسی
- مبانی مهندسی برق
- نقشه‌کشی صنعتی
- استاتیک
- دینامیک
- مقاومت مصالح
- علم مواد
- ترمودینامیک
- مکانیک سیالات
- طراحی اجزا
- انتقال حرارت
- دینامیک ماشین
- ارتعاشات مکانیکی
- کنترل اتوماتیک
دروس تخصصی گرایش حرارت و سیالات:
توربوماشین، توربین گاز و موتور جت، موتورهای احتراق داخلی، سوخت و احتراق، نیروگاه، تهویه مطبوع، سیستمهای تبرید و سردخانه، سیستمهای انتقال سیال، کنترل آلودگی محیط زیست.( بسیاری از درس‌های مهندسی مکانیک در گرایش‌های مختلف همراه با آزمایشگاه و کارگاه) است.
دروس تخصصی گرایش طراحی جامدات:
روش‌های تولید و کارگاه، طراحی مکانیزم‌ها، یاتاقان و روغن کاری، روش‌های طراحی‌مهندسی، طراحی ماشین‌های ابزار و تولید، طراحی بدنه و شاسی خودرو، طراحی ماشین به کمک کامپیوتر، ساخت به کمک کامپیوتر، رباتیک.
دروس تخصصی مجموعه ساخت و تولید:
قالب و پرس، ماشین‌های کنترل عددی، اندازه‌گیری، تولید مخصوص، هیدرولیک و پنوماتیک.
توانایی‌های لازم:
دانشجوی مهندسی مکانیک باید ریاضی فیزیک قوی داشته باشد و به زبان انگلیسی مسلط باشد. قدرت تجسم بالا و ذهن خلاقی داشته باشد. با توجه به گرایشی که انتخاب می کند باید ویژگی های مختلفی داشته باشد و همچنین روحیه کار در محیط های خاص هر گرایش باید در آن فرد وجود داشته باشد زیرا ممکن است با وجود تمام خوبی های این رشته نتواند با شرایط لازمه آن کنار بیاید.
بازار کار و درآمد:
افرادی که از این رشته فارغ‌التحصیل می شوند با کار پیدا کردن مشکل ندارند. زیرا توسعه سخت‌افزاری و مهندسی، حرکت به سمت تولید داخل و ایجاد تکنولوژی تولید تجهیزات و وسایل در داخل کشور و روی آوردن به خدمات مهندسی در داخل کشور بخاطر محدودیت‌های ارزی و کاهش درآمدهای نفتی باعث شده که بازار کار این رشته داغ باشد. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
*طراحی و ساخت تمامی ماشین‌آلات و قطعات آنها، اعم از ماشین‌آلات تولیدی تمامی صنایع، لوازم خانگی و تجهیزات پزشکی
*طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی نیروگاههای فسیلی، اتمی، خورشیدی، بادی و آبی
*طراحی و ساخت تجهیزات و سیستمهای انتقال و تصفیه آب، سیستمهای مکانیکی و کنترلی پالایشگاهها و کارخانجات شیمیایی
*طراحی و ساخت تاسیسات حرارتی و برودتی ساختمانها و اماکن، بالابرها و آسانسورها و سیستمهای حمل و نقل
*ساخت ماشین‌آلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل کارخانجات قند، کاغذسازی، سیمان، نساجی، نمک و کنسانتره
*طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی
*ساخت تجهیزات دفاعی مانند تانک، راکت، اژدر و پلهای متحرک
*ساخت روبات‌ها، بازوهای مکانیکی و سیستمهای تولید
همچنین می توانند تحت عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بیمه و شرکت‌های بازرسی و نظارت امور بین‌المللی هم مشغول به کار شوند. همینطور در تحلیل و طراحی خودرو، در طراحی و ساخت ماشین‌های ابزار و حتی در تدوین و تولید برنامه‌های کامپیوتری هم میتواند فعالیت بکنند.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:
امکان ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی برای مهندسی شیمی وجود دارد. در دوره کارشناسی ارشد ۳۲ واحد و در دوره دکترا ۴۸ واحد درسی ارایه می‌گردد.
رشته‌های مشابه و نزدیک به این رشته:
رشته مهندسی مکانیک به عنوان جامع‌ترین رشته مهندسی دارای دروس مشترک با اغلب رشته‌های مهندسی مثل مهندسی دریا، مهندسی شیمی، مهندسی هوا فضا و … می‌باشد.
درآمد و حقوق:
حقوقی که مهندسین مکانیک دریافت می‌کنند در بخشهای خصوصی بسیار متفاوت است .هر شرکتی با توجه به هدفی که دنبال می‌کند و نوع پروژه ای که تعریف می کند، دستمزد متفاوتی را برای افراد مشخص می‌کند که این دستمزد اصولا ارتباط با سابقه کار، میزان تحصیلات و توانایی افراد دارد.
طبق آخرین آمار یک مهندس مکانیک که به عنوان کارشناس در حوزه های مختلف شاغل می شود به طور مانگین بین ۸۰۰۰۰۰ تومان تا ۴۰۰۰۰۰۰ تومان حقوق می گیرد و اگر این افراد کارآفرین باشند و کار مستقلی در حوزه تخصصی خود ، راه اندازی کرده باشند، شرایط متفاوت است و آنها با توجه به میزان فعالیت، تخصص، تلاش و پشتکارشان، درآمدهای متفاوتی دارند.
دیدگاهتان را بنویسید